Παθητικό κάπνισμα είναι η εισπνοή καπνού που εξέρχεται από την άκρη ενός τσιγάρου σε συνδυασμό με τον καπνό που εκπνέεται από τον ενεργητικό καπνιστή. Θεωρείται σήμερα η τρίτη προλήψιμη αιτία θνησιμότητας.
Το κάπνισμα σκοτώνει πάνω από 5 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο παγκοσμίως ενώ και τo παθητικό κάπνισμα ευθύνεται για το θάνατο 600.000 ανθρώπων κάθε χρόνο!
Εάν η τάση εξακολουθήσει να υφίσταται, το κάπνισμα θα σκοτώνει πάνω από 8 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως κάθε χρόνο μέχρι το έτος 2030.
Περισσότερα από 4000 χημικά έχουν ανευρεθεί στον καπνό του τσιγάρου και τουλάχιστον 250 έχουν διαπιστωθεί ως επιβλαβή, απ’ τα οποία πάνω από 50 είναι γνωστά καρκινογόνα.
Η παθητική έκθεση στις τοξίνες του καπνού σε κλειστούς χώρους όπου επιτρέπεται το κάπνισμα μπορεί να αγγίξει επίπεδα πολύ υψηλότερα απ’ τα σωματίδια των εξατμίσεων αυτοκινήτων σε δρόμους κυκλοφοριακής συμφόρησης.
Ο καπνός προκαλεί ερεθισμούς των ματιών, ρινικά συμπτώματα, βήχα, κεφαλαλγίες καθώς και κρίσεις βρογχικού άσθματος ή άλλες αλλεργικές αντιδράσεις. Οι επιδράσεις αυτές είναι πιο έντονες στα παιδιά.
Ο κίνδυνος θανάτου από έμφραγμα του μυοκαρδίου αυξάνεται έως και κατά 30% στους μη καπνιστές που συζούν με καπνιστές. Μεγάλες μελέτες δείχνουν δοσοεξαρτώμενη δράση, αφού η μεγαλύτερη έκθεση στο παθητικό κάπνισμα σχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά αίτια. Το παθητικό κάπνισμα προκαλεί δυσλειτουργία των αιμοπεταλίων και βλάβη στο ενδοθήλιο των αρτηριών αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο καρδιακής βλάβης.
Η σχέση του παθητικού καπνίσματος με τον καρκίνο του πνεύμονα έχει τεκμηριωθεί ερευνητικά. Ιστορικής σημασίας θεωρείται η μελέτη του ακαδημαϊκού Δ. Τριχόπουλου και των συνεργατών του, που τεκμηρίωσε τη σχέση του παθητικού καπνίσματος με τον καρκίνο του πνεύμονα.
Το παθητικό κάπνισμα συσχετίζεται επίσης και με τον καρκίνο του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου, της ουροδόχου κύστης, του νεφρού, του παγκρέατος, του εγκεφάλου, του θυρεοειδούς και του μαστού.
700 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα στο σπίτι. Ο μέσος όρος παιδιών με τουλάχιστον ένα γονέα καπνιστή είναι 43% ! Τα παιδιά αυτά έχουν 1,5 έως 2 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αρχίσουν επίσης το κάπνισμα.
Το κάπνισμα κατά την εγκυμοσύνη αυξάνει τις αυτόματες αποβολές, την περιγεννητική θνησιμότητα, τις συγγενείς ανωμαλίες και τους πρόωρους τοκετούς. Μειωμένο βάρος παρουσιάζουν τα νεογνά μητέρων μη καπνιστριών που εκτέθηκαν σε παθητικό κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Διακοπή του καπνίσματος πριν από την εγκυμοσύνη ή κατά τη διάρκεια των πρώτων 3-4 μηνών προστατεύει το έμβρυο από μείωση του βάρους.
Η έκθεση νεογέννητων στον καπνό προκαλεί διπλασιασμό του συνδρόμου αιφνιδίου θανάτου νεογνών.
Στα μεγαλύτερα παιδιά που εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα υπάρχει 50-100% μεγαλύτερος κίνδυνος οξέων παθήσεων του αναπνευστικού (βρογχίτιδα και πνευμονία) και αυξημένος κίνδυνος διαταραχών ανάπτυξης και συμπεριφοράς.
Παρά την πρόοδο, μόλις 9% των χωρών επιβάλλουν την απαγόρευση καπνίσματος σε μπαρ και εστιατόρια.
Ο παθητικά εισπνεόμενος καπνός μπορεί να διεισδύσει από το ένα δωμάτιο στο άλλο ενός κτιρίου ακόμη και αν οι πόρτες είναι κλειστές.Η παραμονή των τοξινών που μολύνουν ένα χώρο από το κάπνισμα μπορεί να διαρκέσει για εβδομάδες ακόμη και σε καλά αεριζόμενο χώρο.
Δεν υπάρχουν ασφαλή επίπεδα έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα.
Παγκοσμίως περίπου το 1/3 των ενηλίκων εκτίθεται τακτικά στο παθητικό κάπνισμα στο χώρο εργασίας, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 14% των μη καπνιστών εκτίθεται στο παθητικό κάπνισμα στο σπίτι.
Ένα περιβάλλον 100% απαλλαγμένο από καπνό είναι ο μόνος αποδεδειγμένος τρόπος προστασίας του κοινού από τις επιβλαβείς επιπτώσεις του παθητικού καπνίσματος. Ο εξαερισμός και οι διαμορφωμένοι χώροι καπνίσματος δεν είναι αποτελεσματικά.
Η εφαρμογή της απαγόρευσης του καπνίσματος σε κλειστούς χώρους μειώνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής στο γενικό πληθυσμό σχεδόν άμεσα, ακόμη και στους πρώτους μήνες εφαρμογής. Πολλές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει τη μείωση εισαγωγών σε νοσοκομεία λόγω εμφράγματος μετά από την εφαρμογή αυστηρής νομοθεσίας κατά του καπνίσματος.
Η εφαρμογή της απαγόρευσης του καπνού δεν ευνοεί μόνο τους μη καπνιστές αλλά και τους ίδιους τους καπνιστές να μειώσουν τη χρήση καπνού και βοηθά τους καπνιστές που θέλουν να το διακόψουν.
Πηγή: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας
